Sát hạch dễ, gây tai nạn cũng… dễ!

“BAO ĐẬU” VÀ “ĐẢM BẢO ĐẦU RA”

Một năm trở lại đây, hiện tượng nở rộ các cơ sở đào tạo bằng lái xe ô tô tại TP.HCM đã dẫn đến tình trạng cạnh tranh đào tạo đến mức chào mời khuyến mãi học lái xe cấp tốc. Do bị các cơ quan chủ quản lẫn cơ quan chức năng chấn chỉnh về cụm từ “bao đậu” cho học viên nên hiện các trung tâm đào tạo đã dùng nhiều chiêu khuyến mãi khác, thậm chí rất buồn cười vì những lời có cánh như: “Đăng ký học bằng lái, được tặng nhẫn kim cương 10 triệu đồng”, “Học lái ô tô chống trượt”, “Học một lần đậu ngay, không cần thi lại”…

Thông qua giới thiệu, chúng tôi đến Trung tâm dạy nghề lái xe T.A. trên đường Lê Văn Khương, Q.12. P., nhân viên Phòng Tuyển sinh và đào tạo cho biết: “Hiện khóa học lái xe ô tô loại B1 (ô tô chở người đến chín chỗ ngồi - PV) có lớp chốt danh sách vào chiều nay. Đăng ký ngay bây giờ mới kịp. Học phí 9,2 triệu nhưng được tặng phiếu giảm giá hai triệu đồng mua vàng, tặng phiếu học tiếng Anh trị giá 500.000đ tại trung tâm Anh ngữ Q.1, tặng cặp nhẫn kim cương trị giá 10 triệu đồng dành cho học viên có kết quả thi sát hạch cao nhất trong khóa học”. Theo lời P., trung tâm không “bao đậu” lý thuyết như trước nhưng sẽ “đảm bảo đầu ra”. Thấy tôi ngần ngại, P. động viên: “Anh yên tâm, bài thi lý thuyết hiện nay là 405 câu trong 15 bộ đề. Chủ yếu là học bằng “mẹo” thôi. Ví dụ anh cứ thấy câu nào có cụm từ “nồng độ cồn” thì chọn đáp án B, thấy cụm “có cảnh sát giao thông” thì chọn đáp án C... Lý thuyết học bốn buổi, thực hành sáu buổi, mỗi buổi từ ba - bốn tiếng. Nếu bận công việc không đi đủ giờ thực hành cũng được, chẳng sao cả”.

H., nhân viên Trung tâm đào tạo lái xe ô tô Đ.T. trên đường CMT8, Q.Tân Bình thì cho biết, khóa học bằng lái ô tô du lịch tại cơ sở này thuộc vào hàng “siêu tốc, chất lượng cao, 100% học viên của trung tâm đều đậu”. Tương tự, nhân viên của Trung tâm đào tạo lái xe T.S. trên đường 3/2 bảo đảm bằng một cách khác: “Chỗ em là trường dạy lái xe rẻ nhất, nhanh nhất thành phố. Nói chung là siêu tốc”.

Anh Tiến (ngụ Q.2) cho biết: “Tôi tham gia khóa học lái xe của cơ sở T.S. Thực hành sáu buổi nhưng thực chất chỉ học bốn buổi vì một lần tôi bận việc, còn lần khác thì thầy… kẹt. Về phần lý thuyết, do tất cả làm bằng mẹo nên đến giờ nhiều lúc lái xe trên đường, dù có biển báo nhưng vẫn bị CSGT xử phạt vì nhìn thực tế không… đoán được”. Chị Phương (ngụ Q.3) thì nhờ “bắt mối” tốt với một cơ sở đào tạo lái xe ở Q.7 nên sau khi đăng ký một tháng, tên của chị đã được chèn vào lớp học đã khai giảng gần tháng trước. Tính đến lúc được cấp bằng, chị khẳng định mới chỉ học một buổi lý thuyết, hai buổi thực hành.

Đó là chưa kể những trường hợp có xe, từng học qua khóa đào tạo lái xe tại các trung tâm và lấy được bằng nhưng không dám lái vì một nghịch lý: Trong chương trình đào tạo lái xe tại các cơ sở đào tạo ở Việt Nam hiện nay chủ yếu hướng dẫn dòng xe số sàn, chỉ có một số lượng thông tin ít ỏi về dòng xe trang bị số tự động, khiến học viên rất vất vả khi áp dụng thực tế, vì hầu hết hiện nay đều sử dụng xe loại này.

Ngoài các chiêu thu hút học viên tại TP.HCM, các cơ sở đào tạo lái xe còn triển khai liên kết đến nhiều tỉnh thành. Trong danh sách đã xử phạt hành chính của Sở GTVT tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, có đến năm cơ sở tại TP.HCM gồm: Trung tâm dạy nghề tư thục lái xe Trường An, Trung tâm dạy nghề và đào tạo lái xe Trường đại học Cảnh sát nhân dân, Trung tâm dạy nghề giao thông vận tải Viễn Đông, Trường Đại học Giao thông vận tải TP.HCM, Trung tâm dạy nghề và đào tạo lái xe Trường trung cấp Cảnh sát nhân dân VI - Bộ Công an. Các cơ sở này đều tổ chức đào tạo lái xe không đúng quy định của Bộ GTVT.

Sát hạch lái xe tại Q.12 - Ảnh: Quốc Hùng

SIẾT CHẶT ĐẦU VÀO

Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Phó Cục trưởng Cục Đường bộ, việc đào tạo và cấp giấy phép lái xe (GPLX) hiện nay vẫn còn những tồn tại như thực hiện nội dung, chương trình, kế hoạch đào tạo chưa nghiêm; chất lượng đào tạo, sát hạch lái xe chưa đồng đều, một số nơi chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là các khóa học lái xe không chuyên nghiệp. Ngoài ra, cơ sở còn tự ý liên doanh, liên kết nên không quản lý nổi chất lượng đầu vào và quy trình đào tạo, tự ý cắt xén chương trình, giảm thời gian dạy để học viên bỏ học nhiều giờ nhưng vẫn cho kiểm tra và lọt qua kỳ sát hạch... Sắp tới, ba đoàn công tác của Bộ GTVT sẽ tiến hành thanh tra công tác quản lý, đào tạo, sát hạch, cấp GPLX cơ giới thuộc Tổng cục Đường bộ và 15 địa phương trên cả nước, trong đó phía Nam có TP.HCM, Vĩnh Long, Hậu Giang, Đồng Tháp, Bến Tre…

Một lãnh đạo thanh tra Bộ GTVT cho biết, vi phạm của những cơ sở đào tạo lái xe thường tập trung vào lỗi số phòng học, lượng xe thiếu và không đảm bảo tiêu chuẩn, học viên không tuân thủ chương trình học, bỏ môn, bỏ tiết... Trong một cuộc họp khẩn của các lãnh đạo Bộ GTVT về tình hình tai nạn giao thông sau thời gian xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, yếu tố con người được xác định là tác nhân chính. Công tác đào tạo và cấp GPLX cần phải được siết chặt hơn nữa ngay từ đầu vào.

Ông Lâm Thành Trung, Phó trưởng phòng Quản lý sát hạch và cấp GPLX Sở GTVT TP.HCM cho biết, trong quý I/2013, Sở GTVT đã cấp 30.112 GPLX ô tô các loại. Đáng lưu ý là số người bị tước GPLX có thời hạn vẫn rất cao, chỉ trong năm 2012 vừa qua, đã có khoảng 8.242 trường hợp. Con số này cho thấy, ý thức chấp hành luật lệ giao thông của người điều khiển phương tiện sau khi được cấp GPLX vẫn còn kém. Ngoài ra, có 899 trường hợp sử dụng GPLX không hợp lệ như: GPLX giả, cạo sửa thay đổi thông tin mà hầu hết trong số này là GPLX ô tô. Bên cạnh đó, một thực trạng đã đến hồi báo động hiện nay là việc rất nhiều người đã được cấp GPLX nhưng sau thời gian dài không rèn luyện tay lái nên trở thành… không biết lái. Từ đó dẫn đến nguy cơ gây tai nạn trên đường rất cao nếu bất chợt muốn làm tài xế.

Tuy nhiên, để hóa giải nguy cơ trên, hiện không có ràng buộc nào về mặt pháp lý, chủ yếu vẫn là trông chờ vào ý thức tự giác của người điều khiển phương tiện, nếu cảm thấy không tự tin và “quên luật” thì phải có thời gian bổ sung lại. Theo ông Trung, để giải quyết một vấn đề nữa là học xe số sàn nhưng lái xe số tự động, hiện Trung tâm Quản lý sát hạch và cấp GPLX đã tiếp nhận công văn triển khai quy định về đào tạo, sát hạch, cấp GPLX cơ giới đường bộ của Bộ GTVT. Theo lộ trình thực hiện, chậm nhất là đầu tháng 7/2013, các trung tâm đào tạo lái xe ô tô phải đảm bảo có xe số tự động và áp dụng trong 10 giờ thực hành trên đường. Đây là giải pháp bổ sung nhằm đáp ứng tình hình thực tế.

Trung tá Trần Văn Thương, Đội trưởng Đội CSGT Rạch Chiếc, đơn vị tuần tra tuyến Xa lộ Hà Nội chia sẻ: “Đã có nhiều vụ tai nạn chết người do xe đầu kéo container gây ra mà tài xế thừa nhận đã mua bằng chứ không hề đi học. Người điều khiển phương tiện gây hậu quả cũng bị xem xét trách nhiệm hình sự. Do vậy, người dân có nhu cầu điều khiển phương tiện các loại nên ý thức tuân thủ thời gian và chương trình của cơ sở đào tạo để có khả năng đáp ứng yêu cầu thực tế”. 

VINH QUỐC