Sẽ côi cút nếu chúng ta thiếu quê hương

Thời trẻ, bố thậm ghét trò thư pháp tiếng Việt. Bố thấy đó là một thứ bắt chước chả đâu vào đâu. Vì chữ Tàu tượng hình người ta mới vẽ, chứ chữ Việt thì vẽ cái nỗi gì?

Bố cũng ghét tuồng vì cho rằng tuồng thực ra là một thể loại kinh kịch biến tướng. Bố cũng không thích nghe chèo và cho rằng đàn nhị chỉ là thứ đàn… đám ma. Duy chỉ cái Quan họ là bố tạm chấp nhận vì bà nội quê gốc cũng mạn Bắc Ninh.

Nhưng khi có con rồi, trải nghiệm nhiều thứ xảy ra trong đời mình rồi, bố mới nhận ra mình ghét những thứ đó là vì ghét… theo người khác. Lúc đó, dường như bố muốn Tây hóa mọi thứ.

Bố từng nghĩ chỉ chữ tượng hình mới nên viết thư pháp. Hình minh hoạ

Thời đại hội nhập toàn cầu, bao nhiêu cha mẹ đang nỗ lực cho con danh hiệu “công dân toàn cầu”. Bố không phản đối, trái lại, bố còn ủng hộ. Vì 5 năm, 10 năm nữa thôi, các con sẽ bay đi khắp nơi. Thế giới phẳng sẽ giúp các con không còn thụ động trong chính đất nước, quê hương mình nữa. Các con sẽ thi thố cùng bạn bè ở khắp nơi trên thế giới.

Nhưng một công dân toàn cầu không có nghĩa là không có quê hương, không quan tâm đến quê hương của mình. Bố vẫn tin rằng, một đứa trẻ càng yêu nước bao nhiêu, càng hiểu quê hương mình sâu sắc bao nhiêu thì càng có cơ hội để trở thành một công dân toàn cầu xịn nhất. 

Đừng nghĩ rằng công dân toàn cầu thì đâu cũng là nhà. Bởi một người đâu cũng là nhà thì chỉ có thể là một kẻ… lang thang cơ nhỡ. Đừng nghĩ rằng công dân toàn cầu thì ở đâu cũng được, ở đâu cũng vô tư, coi Việt Nam cũng như Nhật, Hàn, Mỹ, Trung, Ấn, Ý… Không! Các con vẫn phải là một đứa trẻ Việt Nam nhưng tư duy toàn cầu, không bị hòa tan. 

Sẽ côi cút lắm nếu chúng ta không có quê hương. Bao nhiêu người xa quê, đến ngày đầu bạc răng long thì nằng nặc đòi về quê hương. Quê hương là gì? Không phải là tên một tỉnh thành nào đó đâu, cũng không hẳn là hai chữ “Việt Nam”. Mà nó là văn hóa. Mỗi quốc gia có một nền văn hóa riêng và nó tạo thành hai chữ “quê hương”. Nó thấm vào cây cối, đất đá, con đường, làn gió, khí trời và cả giọng người nữa. 

Lòng yêu nước cũng là một cảm xúc yêu. Và nó cần được lan truyền nhiều hơn là áp đặt, dạy dỗ, bắt ép. Hình minh hoạ

Chúng ta đã thay chữ Nôm thành chữ quốc ngữ, giúp chúng ta dễ hòa nhập với thế giới, nhưng cũng khiến chúng ta không còn đọc được sử sách nước nhà nguyên bản. Chúng ta từng đập phá chùa chiền, loại bỏ lễ hội truyền thống để rồi bây giờ phục dựng lại toàn thứ lai tạp, thực dụng đến trần trụi. Chúng ta tự đánh mất văn hóa của mình để rồi ngơ ngác và tin vào những thứ văn hóa phục dựng. 

Tết rồi, bố đi làm giám khảo cuộc thi viết câu đối tết của trường học. Chỉ là những câu đối tân thời thôi, có thể chưa chuẩn chỉnh, nhưng ít ra các bạn con chưa quên rằng ngoài bánh chưng còn câu đối tết.

Lần khác, bố tham gia làm khách mời đêm nhạc cổ, đắm chìm trong những tích tuồng, chèo, Quan họ… Được nghe biểu diễn đàn nhị. Được sởn gai ốc với nét diễn từ trích đoạn Hồ Nguyệt Cô hóa cáo từ nhóm Đông Kinh cổ nhạc. Cuối buổi bố hỏi một vài học sinh có mặt trong đó: con có hiểu không? Câu trả lời bố nhận được là: con cảm được.

Bố nghĩ đó là thành công của những ngôi trường khi mang văn hóa dân gian, văn hóa cổ truyền dân tộc về cho học trò của mình cảm chứ không dạy. Vì văn hóa không phải thứ để dạy. Chẳng ai dạy được ai yêu nước. Những thứ gọi là dạy chỉ là cung cấp kiến thức. Nó quan trọng nhưng nó chỉ là điều kiện cần thiết.

Muốn một đứa trẻ có tình yêu nước, cần phải cùng đứa trẻ cảm nhận về đất nước qua những gì cha mẹ, thầy cô chia sẻ. Lòng yêu nước cũng là một cảm xúc yêu. Và nó cần được lan truyền nhiều hơn là áp đặt, dạy dỗ, bắt ép. Cha mẹ muốn con yêu nước, trước nhất, chính cha mẹ phải là người đủ lòng tự hào với đất nước, quê hương mình. Bố tin mình làm được điều này, để con có thể tự hào về đất nước, quê hương. Để mai này khi lớn, các con sẽ không mồ côi quê hương, mồ côi văn hóa cội nguồn. 

Hoàng Anh Tú