Gần gũi Lý Sơn

 Tỏi Lý Sơn có chất lượng tuyệt vời

Các di chỉ khảo cổ ở Lý Sơn khẳng định: “Những chủ nhân của nền văn hóa Sa Huỳnh từng có mặt trên đảo cách đây gần 3.000 năm”. Tư liệu lịch sử còn ghi lại, nhà Lê trung hưng (1533-1789) đã cho thủy quân lên đảo luyện tập. Những người Việt từ đất liền thuộc 15 dòng họ gọi là “thất tộc, bát hiền” đến sinh sống, lập ra P.An Hải, P.An Vĩnh. Thời Nguyễn, gọi là tổng Lý Sơn, hậu cứ của Hoàng Sa.
Đất Lý Sơn không chịu cây lúa, chỉ phải lòng các loại bắp, khoai, mía, đậu, đặc biệt là hành và tỏi. Do đặc trưng về địa lý và thổ nhưỡng, hành và tỏi Lý Sơn nổi tiếng khắp nước, củ bé tẹo mà chất lượng tuyệt vời. Độc đáo nhất là loại “tỏi cô đơn”, từng tép một, bằng đầu đũa mà giàu hương vị.

Diện tích Lý Sơn chưa tới 10km2 nhưng dân số trên 22.000 người, mật độ bình quân gấp tám lần so với cả nước, cao nhất trong các đảo. Tôi đã đi thuyền qua xã An Bình, đảo Bé. Biển đẹp sững sờ với những rạn san hô lóng lánh. Từng bầy cá chuồn bay lên khỏi mặt biển như chào đón khách. Nước trong xanh rợn người và cát trắng lóa mắt. Trước, đảo Bé không có điện. Nước ngọt phải chở từ đất liền ra, chỉ để uống và nấu ăn. Tắm, cứ ra biển rồi về nhà lau hoặc dội sơ lại nước ngọt. Hè 2012, Tập đoàn Doosan, Hàn Quốc đã tặng đảo Bé nhà máy lọc nước biển thành nước ngọt, công suất 100m3/ngày.

Bảo tàng Lý Sơn 

Du lịch Lý Sơn còn thiếu nhiều tiện nghi nhưng bù lại cảnh quan kỳ thú. Cứ thử sức chinh phục Ngũ Linh sơn để ngắm hoàng hôn và đợi bình minh, những thời khắc tuyệt đẹp. Bãi đá và những bờ ruộng đá ong ở đảo Bé, cổng tò vò ở đảo Lớn cùng các miệng núi lửa độc đáo, chẳng hề kém cạnh đảo Jeju, Hàn Quốc. Cảnh đẹp ở Lý Sơn không hoành tráng, đồ sộ mà cứ be bé xinh xinh và độc đáo, không lẫn vào đâu được, từ các hang Câu, hang Cò, hang Kẻ Cướp đến đình làng An Hải, đền thờ cá Ông... Chùa Hang, còn gọi là “Thiên Khổng Thạch Tự” - chùa trong hang đá, xây dựng cách đây gần 400 năm, gắn liền với lịch sử chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa. Âm Linh tự, còn gọi là đền Hoàng Sa, là nơi thờ tự những dân binh Lý Sơn trong đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải thời nhà Nguyễn đã có công khai phá quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Đến Lý Sơn, nhớ thắp hương cho các mộ gió (mộ không có xác mà chỉ là những hình nhân) của những dân binh, tráng sĩ cho tới ngư dân đã bỏ mình dưới biển, cho Tổ quốc bình yên và vẹn toàn. Đến Bảo tàng Lý Sơn để “mục sở thị” nhiều hiện vật sống động về chủ quyền biển đảo. Lý Sơn có nhiều món ngon như gỏi tỏi, gỏi rong biển, cháo nhum và nhiều loại hải sản tươi rói.

Cổng tò vò ở đảo Lớn

Từ TP.HCM hay Hà Nội, có thể đi máy bay xuống sân bay Chu Lai (cách Quảng Ngãi 35km, có xe đưa đón miễn phí), hoặc đi xe lửa đến ga Quảng Ngãi. Tiếp tục đi xe xuống cảng Sa Kỳ (15km) và lên tàu ra Lý Sơn, mỗi ngày có bốn chuyến tàu khách đi và về vào sáng sớm.

Nguyễn Vũ Mộc Thiêng